«نظر رهبری در مورد آتش بس» در جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی، یکی از پرتکرارترین پرسش های افکار عمومی بود. به استناد بیانات رسمی و بازتاب رسانه های بین المللی، آیت الله خامنه ای آتش بس را تنها در صورتی «قابل قبول» می دانند که بر پایه اقتدار ایران شکل گیرد، نه در قالب صلح تحمیلی. ایشان همچنین تأکید دارند که تا زمانی که ایران «پاسخ مقتدرانه» خود را تکمیل نکند، مذاکره یا پذیرش آتش بس مشروع نیست.
تاریخ انتشار: ۳۰ خرداد ۱۴۰۴
۱. آتش بس؛ اختیار ویژه ولی فقیه طبق اصل ۱۱۰
قانون اساسی ایران (اصل ۱۱۰) اعلام صلح و جنگ را منحصراً به ولی فقیه سپرده است. بر این اساس، هرگونه خبر یا زمزمه آتش بس تا زمانی که رسماً از سوی رهبر انقلاب اعلام نشود، از نظر حقوقی فاقد اعتبار است و در فضای رسانه ای کشور به عنوان «پروژه مشکوک» تلقی می شود.
۲. بیانات رهبر انقلاب پس از پاسخ متقابل ایران (نظر رهبری در مورد آتش بس)
۲.۱. «ایران ملتی نیست که تسلیم شود»
در واکنش به حملات موشکی ایران به پایگاه آمریکایی در قطر، دفتر نشر آثار رهبری نقل کرد:
«ایرانی ها ملتی نیستند که تسلیم شوند».
این جمله پیام روشنی به میانجیگران و اسرائیل بود: آتش بسِ منوط به عقب نشینی ایران یا توقف پاسخ مشروع نخواهد بود.
۲.۲. نه به آتش بس تحمیلی؛ آری به آتش بسِ عزتمند
رهبر انقلاب مرز «آتش بس تحمیلی» و «آتش بس عزتمند» را چنین تعریف کردند: دشمن باید در عمل در موضع تدافعی قرار گیرد تا آتش بس پذیرفتنی شود؛ در غیر این صورت، ایران به مقاومت ادامه می دهد.
۳. مذاکره برای آتش بس؛ ادعاها و واقعیت ها
۳.۱. نقش قطر و عمان در کانال های غیرمستقیم
رویترز گزارش داد که نخست وزیر قطر پیامی از آمریکا را به تهران منتقل کرده و از ایران خواسته «حملات بعدی را متوقف کند». اما مقام ایرانی تصریح کرده: «تهران قبل از تکمیل پاسخ، هیچ مذاکره ای نمی کند.»
موضع رهبری پشت این پاسخ آشکار است: مذاکره تنها پس از اثبات قدرت.
۳.2. اعلان آتش بس از سوی آمریکا؛ واکنش تهران
چند ساعت پیش از آتش بس موقت، رئیس جمهور آمریکا و اسرائیل مدعی شدند «ایران با توقف حملات موافقت کرده است». اما وزارت خارجه ایران تأکید کرد: «تا وقتی شروط ایران محقق نشود، توافقی در کار نیست.» این دوگانگی نشان داد جایگاه تصمیم نهایی کجاست: رهبری.
۴. پیامدهای راهبردی موضع رهبری در آتش بس و نظر رهبری در مورد آتش بس
۴.۱. ارتقای بازدارندگی منطقه ای
ایستادگی بر «نه به صلح تحمیلی» موجب شد محور مقاومت، از غزه تا سوریه، پیام واضحی دریافت کند: ایران هنگام تصمیم، صرفاً تحت فشار نظامی یا دیپلماتیک عقب نشینی نمی کند.
۴.۲. مدیریت افکار عمومی داخلی
با تعیین خطوط قرمز آشکار، فضای رسانه ای توانست شایعات متعدد درباره «تسلیم» یا «درخواست فوری آتش بس» را خنثی کند و وحدت کلام در روایت ملی ایجاد شود.
۵. مسئولیت رسانه ها و مردم تا اعلام رسمی آتش بس
رهبری بر «هوشیاری رسانه ای» تأکید داشته و خواسته اند تا قبل از اطلاعیه رسمی، از بازنشر شایعات خودداری شود. بدین ترتیب، منبع معتبر فقط سخنگوی رسمی ستاد کل یا دفتر رهبری خواهد بود. هر خبری از میانجی گری یا امضای توافق، نیازمند تأیید این مراجع است.
جمع بندی نظر رهبری در مورد آتش بس
– نظر رهبری در مورد آتش بس در جنگ اخیر بر چهار اصل استوار است: حفظ اقتدار، نفی صلح تحمیلی، الزام به پاسخ کامل و تصمیم گیری انحصاری ولی فقیه.
– ایران مذاکره درباره آتش بس را فقط پس از تکمیل پاسخ متقابل می پذیرد.
– رسانه ها و مردم باید منتظر اعلام رسمی باشند؛ منابع غیررسمی در بهترین حالت «مظنون» و در بدترین حالت بخشی از جنگ روانی اند.
– این رویکرد بازدارندگی، اسرائیل و حامیانش را ناگزیر به عقب نشینی روانی و سیاسی کرد.
سؤالات متداول در مورد نظر رهبری در مورد آتش بس
۱. چه کسی در ایران حق اعلام آتش بس دارد؟
طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی، فقط رهبر انقلاب.
۲. موضع رهبر انقلاب درباره آتش بس تحمیلی چیست؟
ایشان صلح یا آتش بس تحمیلی را مطلقاً رد می کنند؛ صلح باید نتیجه اقتدار باشد.
۳. آیا ایران با میانجی گری قطر موافقت کرد؟
تهران اعلام کرد فقط پس از تکمیل پاسخ به حملات اسرائیل مذاکره می کند.
۴. چرا رسانه های غربی از «توافق فوری» خبر دادند؟
واشنگتن برای مهار بازارها و حفظ چهره اسرائیل این ادعا را مطرح کرد؛ تهران آن را تأیید نکرد.
۵. پیام رهبر انقلاب به مردم درباره شایعات چیست؟
انتشار هر خبر آتش بس بدون منبع رسمی «مشکوک» است و نباید بازنشر شود.